Telif hakkı nedir, telif nedir, telif hakları nelerdir gibi sorular birçok içerik üreticisi ve yazarın merak ettiği soruların başında gelmektedir. Loti Kitap ekibi olarak sizler için telif hakkı nedir sorusunun yanıtlarını araştırdık.
Telif hakkı nedir?
Telif hakkı; resim, müzik, kitap, fotoğraf, film ve mimari eserler gibi kişiler kendi duygu ve düşüncelerinin yansıması olarak üretilen sanat ve fikir ürünlerinin fikri mülkiyet hakları kapsamında korunması ve garanti altına alınmasını sağlayan kurallar bütünü olarak tanımlayabiliriz. Günümüzde birçok sanatçı farklı kulvarlarda çeşitli fikir ve sanat ürünleri ortaya çıkarmaktadırlar. Ortaya çıkan tüm bu eserlerin başkaları tarafından kullanılmasını engellemek ya da kullanımını belirli koşullara çerçevesine indirgeyerek eser sahibinin haklarını korumak esastır. Bu esastan yola çıkarak hem dünyada hem de ülkemizde fikir ve sanat eserlerinin korunması için fikri mülkiyet hakları ve bu haklar çerçevesinde yasal mevzuatlar oluşturulmuştur.
Eserlerde, fikri mülkiyet hakları eserlerin ortaya çıkmasıyla başlar.
Evrensel bir ilke olarak, eser sahiplerinin eserler üzerindeki hakları eserlerin ortaya çıkması ve hatta çıkmadan önceki çalışmalar sürecinde başlamaktadır. Buradan hareketle, bir fikir ve sanat eserinin fikri mülkiyet haklarının korunması için öncül bir tescil şartı asla bulunmamaktadır. Sadece, eser sahiplerinin o eseri kendilerinin ortaya koyduğunu ispatlayabilecek bulgular fikri mülkiyet haklarının korunması için yeterlidir. Telif hakkı nedir sorusunun en kapsamlı yanıtını sıraladığımız şekilde rahatlıkla verebiliriz. Konunun daha iyi irdelenebilmesi için telif hakkı nedir sorusuna yanıt olabilecek alt soruların yanıtlarına da bakmakta yarar vardır.
Telif nedir?
Telif kelime manası olarak eski el yazması kitaplara verilen bir isimken, günümüzde telif hakkı nedir sorusuna verdiğimiz yanıtları kapsayacak bir yanıta sahiptir. Arapça kökenli bir kelime olmakla birlikte; TDK sözlüğünde; uzlaştırma, kitap yazma, telif hakkı ve yazarların bizzat kendisinin kaleme aldığı eser manasında farklı kullanımlara sahiptir. Buradan hareketle telif kelimesine karşılık olarak yine en yaygın şekilde kullanılan telif hakları kavramının altını çizmekte yarar vardır.
Telif hakları nelerdir?
Evrensel ve yerel düzeyde eser sahibinin eserler üzerindeki başlıca telif hakları aşağıdaki başlıklar altında listelenebilir.
- Umuma arz hakkı.
- İsminin konması hakkı.
- Eserde değişiklik yapma hakkı.
- Eserde başkasının değişiklik yapmasını men hakkı.
- Esere ait maliklik ve zilyetlik hakkı.
- Eseri işleme hakkı.
- Eseri çoğaltma hakkı.
- Eseri yayma hakkı.
- Eseri temsil hakkı.
- Eseri iletim hakkı.
Ülkemizde fikri mülkiyet haklarının korunması için gereken hukuki düzenlemeler 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile düzenlenmiştir. Dünya tarihi boyunca fikir ve sanat eserlerinin korunmasına yönelik birçok hukuki yaptırımlar uygulanmıştır. Bunların büyük bir kısmı geleneksel olarak günümüze kadar gelmişken, günümüzde birçok unsur yazılı hukuka taşınarak pozitif hukuk kuralları olarak karşımıza çıkmaktadır.
Telif hakları kural olarak belirli bir süre ve şartlar kapsamında üçüncü kişilerin kullanımı için devredilebilir. Örnek olması açısından, bir yazar kitap yazdıktan sonra kitabın yayınlanması için bir yayınevi ile anlaşır. Yayınevi kitabı yayınlayabilmek için yazarla yani eser sahibiyle bir sözleşme yapar. İlgili sözleşme ile belirli bir süre boyunca eser sahibi eserinin çoğaltma, umuma arz, yayma vb. gibi haklarını aslında yayınevine devretmektedir. Bunun karşılığında ise yayınevinin o eser üzerinden elde ettiği ticari kardan da belirli bir oranda hak sahibi olur.
Günümüzde telif hakkı nedir sorusunun yanıtı tam olarak bilinemediği için birçok telif ihlali de gerçekleşmektedir. Özellikle sosyal medya ortamlarında içerik üretenler farkında olmadan başkalarının fikir ve sanat eserlerini izinsiz kullanmakta, daha sonra bunun ortaya çıkmasıyla birlikte ya o içerikler yasaklanmakta ya da çeşitli cezai yaptırımlar uygulanmaktadır. Tüm bu nedenlerle, gerek içerik üretimi olsun gerekse kitap yazımlarında olsun telif haklarını çok iyi bilmek ve telif ihlaline düşmemek gerekmektedir.
Kitap yazarlarının merak ettiği bir başka konu ise kitap telif hakkı sorgulama konusudur. Bunu öğrenmek için kitap telif hakkı sorgulama yazımızı okuyabilirsiniz. Kitap telifleri hakkında daha fazla bilgi almak veya kitap bastırmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
