ISBN nedir? ISBN numarası nedir? ISBN nasıl alınır? Loti Kitap olarak sizler için birçok yazar ve yazar adayının merak etmiş olduğu ISBN numarasının ne olduğunu ve nasıl alındığını derledik.
ISBN nedir?
ISBN, İngilizce “International Standard Book Number” kavramının kısaltılmış hali olarak, “Uluslararası Standart Kitap Numarası” anlamına gelen ve tüm dünyaca kabul gören bir çeşit kitap numaralandırma sistemi olarak tanımlanabilir. ISBN, 1972 yılında Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO) tarafından geliştirilmiştir ve günümüzde dünyanın her yerinde kullanılmaktadır.
Sayısal bir veri olan ISBN numarasını en yalın haliyle bir kitabın kimlik numarası olarak da adlandırabiliriz. Yani, dünyada yayınlanmış her kitabın kendisine özgü ve sadece kendisini tanımlayan ve eş benzeri olmayan bir numaradır. Ayrıca bu numara, günümüzde ticari olarak kitabın barkod numarası olarak da kullanılmakta ve kitap satışlarında kolaylık sağlamaktadır.
Her ISBN, bir kitabın yazarı, ismi, yayıncısı, baskı tarihi ve diğer önemli bilgileri içeren benzersiz bir kombinasyonu temsil eder. Bu nedenle ISBN, kitapların dünya çapında izlenmesini, satılmasını ve kütüphanelerde sınıflandırılmasını kolaylaştırır.
Uluslararası standardın amacı, belirli bir yayıncı tarafından belirli bir formatta yayınlanan bir yayının benzersiz bir yayınını veya basımını tanımlamak için ISBN’lerin uluslararası kullanımını koordine etmek ve standartlaştırmaktır. Kitap benzeri yeni medya biçimleri ortaya çıkmaya başladığı için orijinal standart 1978, 1992 ve 2005’te revize edilmiş ve orijinal 10 basamaklı ISBN 13 basamağa çıkarılmıştır.
ISBN numarasının yapısı nasıldır?
ISBN numarası toplamda 13 haneli bir sayı kombinasyonudur. Örneğin, 978-605-71698-1-5 veya 978-605-72362-3-4 numaraları birer ISBN numaralarıdır. Bu numara kendi içinde gruplandırılmak ve her grup farklı bir bilgiyi tanımlamaktadır. Teknik olarak beş ana grup bulunmaktadır.
Bundan ilki olan 978 sabit bir ön ek olarak kullanılır. Eski adı EAN (European Article Number) olan, GS1 (Global Standards One) Küresel Ofisi tarafından düzenlenen ve sadece ISBN standardı için Uluslararası ISBN Ajansına tahsis edilen benzersiz üç basamaklı bir dizidir.
Geri kalan on haneden oluşan sayılar ise dört gruptan oluşur. Bunlardan ilki olan grup eserin hangi ülkeden olduğunu gösterir. Örneğin 605 serisi Türkiye içerisinden eser olduğunu göstermektedir. Üçüncü olan grup eserin yayıncısının kim olduğunu gösterirken, dördüncüsü o eserin yayıncıdaki sıra numarasıdır. Beşinci olan son sayı ise denetleme numarası olarak geçmektedir.
Hangi eserlere ISBN numarası alınır ve hangi eserlere alınmaz?
Kültür Bakanlığı hangi eserlere numara alınıp hangilerine alınmaması gerektiğini sisteminde belirtmiştir. Buna göre aşağıdaki listede bulunan eserlere ISBN numarası ataması yapılması gerekmektedir.
- Basılı materyal (kitap, katalog, yıllık vb.)
- Mikroformlar
- Video, film ve kasetler (eğitim amaçlı)
- Karma yayın araçları (kitap+kaset, kitap+CD gibi)
- Bilgisayar yazılımları (eğitim amaçlı)
- Atlas ve haritalar
- Braille alfabesiyle yazılmış materyal
- Elektronik yayınlar (http, www, ftp, CD, disket vb.)
Sıralanan liste dışında kalan eserlere ISBN tanımlaması yapılmamaktadır.
ISBN numarası almak zorunlu bir işlem değildir fakat bu numara olmayan eserler resmi olarak kitap sayılmadığı gibi dağıtım ve satış gibi birçok önemli aşamayı da gerçekleştiremezler.
ISBN nasıl alınır?
Ülkemizde ISBN uygulaması 1987 yılında başlatılmış olup, ISBN Türkiye Ajansı, Uluslararası ISBN Ajansı’nın bir üyesi olarak ülkemizde bu alandaki tek yetkili birimdir. ISBN Türkiye Ajansı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğüne bağlı bir birim olarak hizmet vermektedir.
ISBN numarası almak için ISBN Türkiye Ajansı başvuru yapılması gerekmektedir. Bir yazar olarak, herhangi bir yayınevi üzerinden kitap yayınlıyorsanız sizin herhangi bir başvuruda bulunmanıza gerek yoktur. Yayınevleri zaten tüm resmi süreçleri takip etmekte, ISBN numarası ve bandrol alımı işlemleri gerçekleştirmektedir.
Yayınevlerinden bağımsız olarak kendi kitabını bastırmak isteyen yazarların Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğüne bağlı olan Yayın Standartları ve Derleme Bilgi Sistemi’ne giriş yapmaları ve bu sistem üzerinden başvuru gerçekleştirmeleri gerekmektedir.
Bir yayınevi aracılığıyla kitap yayınlamak istiyorsanız, Loti Kitap ekibi olarak sizlere yardımcı olmak için hazırız. Bize iletişim sayfamızdan ya da Whatsapp hattımız üzerinden rahatlıkla ulaşabilirsiniz.
